1 marca obejmujemy pamięcią bohaterów antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia, którzy przeciwstawili się sowieckiej agresji i reżimowi komunistycznemu. Tego dnia obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
1 marca 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu uczestnikach antykomunistycznej konspiracji – członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Data ta stała się symbolem pamięci o tych, którzy walcząc o prawo do życia w wolnym i demokratycznym państwie nie wahali się poświęcić wolności, zdrowia i życia.
Według szacunków w antysowiecką i antykomunistyczną konspirację w Polsce zaangażowanych było nawet 200 tys. osób. Walczyli oni z organami bezpieczeństwa służąc w oddziałach partyzanckich, wspomagali też walkę zapewniając schronienie, aprowizację i łączność. Nazwano ich „Żołnierzami Wyklętymi” lub „Niezłomnymi”. Łączyły ich zaangażowanie w walkę z niemieckim okupantem podczas II wojny światowej oraz czynna niezgoda na powojenne zniewolenie, które nadeszło ze Wschodu.
Po odzyskaniu suwerenności po 1989 r. środowiska kombatanckie i niepodległościowe zaproponowały, by rocznica egzekucji członków IV komendy WiN stała się symbolicznym dniem upamiętnienia osób i organizacji stawiających opór narzuconemu Polsce przez Sowietów systemowi rządów. Projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” wniósł do Sejmu w lutym 2010 r. prezydent Lech Kaczyński, rok później Izba uchwaliła stosowny akt prawny. Barbara Hinca
